TeklifimGelsin bünyesinde faaliyet gösteren araştırma şirketi DORinsight tarafından gerçekleştirilen Kasım İndirimleri Araştırması, indirim dönemlerinin tüketici nezdinde hâlâ güçlü bir ilgi gördüğünü ancak karar alma süreçlerinin belirgin biçimde rasyonelleştiğini ortaya koyuyor. Türkiye genelinde bin kişiyle yapılan araştırma, tüketicilerin plansız ve duygusal alışverişten uzaklaşarak daha analitik, karşılaştırmaya dayalı bir tutum benimsediğini gösteriyor.
Planlı ve Temkinli Tüketici Profili Güçleniyor
Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların %68’i kendini “planlı düşünen” bir tüketici olarak tanımlıyor. İndirimle karşılaşan her dört kişiden biri, ürünü sepete eklemeden önce fiyat geçmişini kontrol ediyor. Bu bulgu, indirim algısının tek başına satın alma kararını tetiklemediğini; şeffaflık ve gerçek tasarruf beklentisinin öne çıktığını gösteriyor.
Katılımcıların %95’i kasım indirim dönemlerinden haberdar olduğunu belirtirken, %70’i bu dönemde alışveriş yapmayı kesin olarak planladığını ifade ediyor. Alışveriş yapılması planlanan başlıca kategoriler giyim, kişisel bakım ve teknoloji olurken, katılımcıların %40’ı bu dönemde 3.000-10.000 TL aralığında harcama yapmayı öngörüyor.
Duygusal Satın Alma Yerini Analize Bırakıyor
Araştırmaya göre, indirim gördüğünde “kaçmaz bir fırsat” diyerek anında satın alma yapan tüketicilerin oranı yalnızca %13. Buna karşılık %87’lik kesim; fiyat geçmişi kontrolü, ürünü favorilere ekleyip bekleme veya çevresinden görüş alma gibi adımlar atıyor. Katılımcıların %25’i indirim döneminde kendini “heyecanlı” ya da “stresli” değil, “düşünceli ve analitik” olarak tanımlıyor.
Tüketicilerin alışveriş motivasyonlarında da belirgin bir dönüşüm gözlemleniyor. Katılımcıların %39’u bu dönemde alışverişi, yeni ürün keşfi ya da keyifli bir aktivite olarak değil, “önceden planlanan ihtiyaçları daha uygun fiyata almak” amacıyla yaptığını belirtiyor.
Z Kuşağı Erkekler Dürtüsel Alışverişte Ayrışıyor
Genel tabloda planlı alışveriş eğilimi öne çıksa da bazı demografik gruplar bu eğilimden ayrışıyor. Özellikle 18-24 yaş arası, düşük gelir grubundaki erkek tüketiciler, indirim dönemlerinde daha hızlı ve dürtüsel kararlar alıyor. Bu grubun %36,6’sı banka kampanyalarından “çok etkilendiğini” belirtirken, “indirimi görür görmez satın alırım” diyenlerin oranı %29,3 ile genel ortalamanın yaklaşık iki katına çıkıyor.
Kadınlar ve Üst Gelir Grubu: En Zor İkna Edilen Segment
Araştırma, 25-34 yaş arası, üst gelir grubundaki (AB) kadın tüketicilerin markalar açısından en zor ikna edilen kitle olduğunu gösteriyor. Bu segmentte hem planlı alışveriş eğilimi yüksek hem de sunulan kampanyaları “yetersiz” bulanların oranı dikkat çekici seviyede (%34). “Sadece ihtiyacım varsa alırım” yaklaşımı, bu grubun promosyonlara karşı daha seçici davrandığını ortaya koyuyor.
Cinsiyete Göre Kategori ve Davranış Farklılıkları
Alışveriş tercihleri cinsiyet bazında da net biçimde ayrışıyor. Kadınlar en çok moda/giyim (%33) ve kozmetik (%20) kategorilerine yönelirken, planlı alışveriş (%44) ve stok yapma (%9,3) davranışlarında erkeklere kıyasla daha disiplinli bir profil sergiliyor. Erkek tüketiciler ise ağırlıklı olarak teknoloji/elektronik (%30) ve moda/giyim (%22) kategorilerini tercih ediyor; anlık fırsatları değerlendirme konusunda daha hızlı aksiyon alıyor.
Stok Yapma ve Gelir Seviyesi İlişkisi
İndirim dönemlerinde gıda ve temizlik gibi temel kategorilerde stok yapma davranışı, özellikle alt ve orta gelir gruplarında öne çıkıyor. DE grubunda stok yapma oranı %29, C1 grubunda %27 seviyesinde. Üst gelir grubu ise stoklamaktan ziyade daha seçici ve ihtiyaç odaklı alışveriş yapmayı tercih ediyor.
Banka Kampanyaları: Etkili Ama Beklentiyi Karşılamıyor
Araştırmanın finansal boyutuna bakıldığında, banka kampanyalarının (taksit, puan, iade) alışveriş kararlarını %55 oranında etkilediği görülüyor. Ancak tüketicilerin yaklaşık %70’i bu kampanyaları “yetersiz” veya “kısmen yeterli” olarak değerlendiriyor. Özellikle üst gelir grubunda banka kampanyalarına yönelik memnuniyetsizlik daha belirgin.
Teslimat ve Ödeme Tercihlerinde Ayrışma
Teslimat beklentileri de sosyo-ekonomik gruplara göre farklılaşıyor. Üst gelir grubu kargo hızına daha az önem verirken, ürün orijinalliği ve sorunsuz teslimat deneyimini önceliklendiriyor. Orta ve alt gelir grupları ise günlük yaşam pratikleri doğrultusunda hız faktörünü daha önemli görüyor.
Ödeme alışkanlıklarında ise dijitalleşmeye rağmen nakit ve kapıda ödeme tercihi %48 gibi yüksek bir oranda korunuyor. Bu durum, tüketicinin ürünü görmeden ödeme yapma konusundaki temkinli yaklaşımının devam ettiğine işaret ediyor.
Araştırma Metodolojisi
Araştırma, DORinsight tarafından 17-21 Kasım tarihleri arasında online olarak gerçekleştirildi. Türkiye’yi temsilen ABC1C2DE sosyo-ekonomik segmentlerinden bin katılımcının yer aldığı çalışma, kasım indirim dönemlerine yönelik tüketici davranışlarını kapsamlı biçimde analiz ediyor.
